Vanaf het voorjaar van 2023 is Valerie van Leersum in residentie bij Kunstfort bij Vijfhuizen om haar artistiek onderzoek ‘Binnenaards’ te ontwikkelen. Valerie van Leersum heeft ons residentieprogramma op een unieke manier benaderd.

Ze volgde de seizoenen en verdeelde haar verblijf van vier weken over de lente, zomer, herfst en winter. Valerie is een kunstenaar en verkenner die zich richt op de wederzijdse relatie tussen de mens en het landschap. Tijdens haar residentie onderzocht ze de aard van de bodem en onze persoonlijke en collectieve relatie ermee. Door te experimenteren met artistieke en wetenschappelijke onderzoeksmethoden, gecombineerd met zintuiglijke dialoogsessies, heeft Valerie een diepere relatie met de bodem bevorderd. Daarbij riep ze fundamentele filosofische en sociale vragen op over saamhorigheid, vervreemding, verbondenheid en de invloed van de bodem op onze identiteit.

Verschillende elementen kwamen terug en liepen uiteen in haar onderzoek tijdens haar residenties. Geïnspireerd door grondmonsteringsmethoden die door biologen worden gebruikt, observeerde en documenteerde Valerie in alle vier de seizoenen drie verschillende sets vierkante meters die verschillende delen van de bodem op het Kunstfort afbakenen. Dit proces heeft haar een direct inzicht gegeven in de voortdurend evoluerende aard van de bodem. Daarnaast onderzocht ze samen met Etienne, die in een distilleerderij op het Kunstfort-eiland werkt, elk seizoen de smaak van de bodem met behulp van verschillende distillaten. Het onderzoek faciliteerde een activering van het zintuiglijke geheugen, waarbij ze onderzocht hoe de bodem, het geheugen en de zintuigen met elkaar verweven kunnen raken om een band met de bodem op te roepen. Ze verdiepte haar onderzoek naar het zintuiglijk geheugen in de “Soil Dialogue” sessies die ze leidde tijdens de zomer-, herfst- en winterperiode. Deze sessies brachten groepen van 12 mensen met verschillende achtergronden samen en activeerden het zintuiglijk geheugen om persoonlijke en collectieve relaties met de bodem te verkennen.

Elk seizoen bracht Valerie echter ook andere nieuwsgierigheden die zich manifesteerden in verschillende onderzoekstrajecten en artistieke experimenten. De lenteresidentie stond voor haar in het teken van onderzoek, waarbij ze zich verdiepte in vragen als: Wat is de grond? Hoe gedraagt het zich? Wat zegt het? En wat kunnen we ervan leren? Ze onderzocht bijvoorbeeld het gedrag van grond door verschillende soorten grond met elkaar in contact te brengen in glazen containers. Ze keek ook meer specifiek naar de grond waarop Kunstfort staat, nam monsters en onderzocht hun geschiedenis. In haar zomerresidentie stond het aanraken van de grond centraal en vroeg ze zich af of we kunnen spreken van een wederkerige relatie tussen mens en bodem. Samen met haar stagiaire Imre ontwierp ze ‘soil tickle tools’, instrumenten die op humoristische wijze zijn ontworpen om de grond te masseren. Ze besteedde de zomer ook aan het maken van schijven van ongebakken klei, die prachtig in de hand liggen. In het najaar schilderde ze patronen op een tafelkleed, geïnspireerd op Noord-Nederlandse klederdrachten, met aarde die ze verzamelde op het Kunstfort. Ze legde het kleed op een rituele tafel met objecten die door hun constellatie een verhaal over de grond opwekten. Tot slot onderzocht ze in de winter de vorm en kleur van de grond. Ze legde de vorm van de grond vast met cyanotypie, wat prachtig werkte in de winterzon.

Valerie’s artistieke praktijk verkent de relatie tussen plek en mens de wederkerigheid daarvan. Kijk hier voor meer informatie.