Al dan niet bewust, maken alle bewoners en bezoekers van de provincie Noord-Holland wel eens kennis met de Stelling van Amsterdam. De Stelling van Amsterdam is een 135 kilometer lange verdedigingslinie die tussen 1880 en 1914 is aangelegd om de hoofdstad te beschermen.
Verdediging van Amsterdam
Het leger, de regering en de koning(in) zouden zich binnen deze ring kunnen terugtrekken bij een aanval op Nederland. De Stelling bestaat uit een kring van 46 forten en batterijen, dijken, sluizen op een afstand van 15 tot 20 kilometer van Amsterdam.
Het idee achter de Stelling van Amsterdam is een staaltje Hollands waterbouwkundig vernuft. Met een ingenieus systeem kon het land rondom de linie onder water worden gezet, waardoor een waterplas kon ontstaan; niet diep genoeg voor schepen en te diep voor man en paard. Nog voordat de Stelling was voltooid, was hij al achterhaald. De opkomst van het vliegtuig ontnam de linie zijn betekenis. Tijdens de twee wereldoorlogen werd de Stelling wel in staat van verdediging gebracht, maar er hoefde nooit daadwerkelijk gevochten te worden. Inmiddels heeft een groot aantal forten een nieuwe bestemming gekregen.
Nationaal Landschap
Sinds 2005 draagt de Stelling de titel Nationaal Landschap. Nederland telt twintig Nationale Landschappen. Ze hebben elk een unieke combinatie van cultuurhistorische en natuurlijke elementen en vertellen daarmee het verhaal van het Nederlandse landschap. De Stelling van Amsterdam is niet alleen een uniek systeem van forten, dijken en sluizen; het is ook een groene en relatief stille ring rond Amsterdam.
UNESCO Werelderfgoed
De Stelling van Amsterdam is in zijn geheel als monument beschermd door de Provincie Noord-Holland en het rijk Sinds 1996 is door de UNESCO het belang van deze historische verdedigingslinie erkent en staat de Stelling op de lijst van Werelderfgoed naast bijvoorbeeld de Chinese Muur, Mont Saint-Michel, de oude stad van Fez en de piramides van Gizeh.
Het is de bedoeling dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie als uitbreiding van de Stelling van Amsterdam, ook de titel Werelderfgoed krijgt. Hiervoor is in januari 2019 het nominatie-dossier aangeboden aan UNESCO in Parijs. In de zomer van 2021 wordt de besluitvorming verwacht. Dan zullen beide linies samen verder gaan als één Werelderfgoed: de Hollandse Waterlinies.
Programmabureau Stelling van Amsterdam
Als eerstverantwoordelijke (siteholder) voor het UNESCO Werelderfgoed Stelling van Amsterdam, is het de taak van de provincie Noord-Holland om de bijzondere waarde van het werelderfgoed breed uit te dragen bij het publiek. Daarnaast maakt de provincie samen met gemeenten, natuurbeherende organisaties en waterschappen, eigenaren en beheerders van de Stelling het behoud van de Stelling van Amsterdam mogelijk.
Op de website www.stellingvanamsterdam.nl staat een overzicht van alle forten, activiteiten, routes en actueel nieuws rondom deze waterlinie.
